apboardsolutionsclass10.com, you can find Class 7 Hindi Chapter 11 PDF Question Answers here below. We will provide you free of charge all subject’s testbooks, study notebooks, and bitbanks as required for 7 7th class. Class 7 Hindi Chapter 11 PDF Question Answers If you find it useful then also share it with your friends.
For Hindi refareance:
apboardsolutionsclass10.com पर आप कक्षा 7 हिंदी अध्याय 11 पीडीएफ प्रश्न उत्तर यहां नीचे पा सकते हैं।
हम आपको 7वीं कक्षा के लिए आवश्यकतानुसार सभी विषयों की टेस्टबुक और अध्ययन नोटबुक, बिटबैंक निःशुल्क प्रदान करेंगे।
कक्षा 7 हिंदी अध्याय 11 पीडीएफ प्रश्न उत्तर यदि आपको यह उपयोगी लगे तो इसे अपने दोस्तों के साथ भी साझा करें।
Class 7 Hindi Chapter 11 PDF Question Answer Here
For Hindi reference:
(1.) पाठ में दिए गए दोहों की कुछ पंक्तियाँ कथन है और कुछ पंक्तियाँ कथन को स्पष्ट करने वाली उदाहरण। इन दोनों प्रकार की पंक्तियों को पहचान कर अलग-अलग लिखिए।
उत्तर: कथन वाले दोहे
(1) जाल परे जल जात बहि, तजि मीनन को मोह।
रहिमन मछरी नीर को, तऊन छाँड़ति छोह||
(2) कहि रहीम संपति सगे, बनत बहुत बहु रीत।
बिपति कसौटी जे कसे, तेई साँचे मीत||
उदाहरण वाले दोहे
(i) थोथे बादर क्वार के, ज्यों रहीम घहरात।
धनी पुरूष निर्धन भए, करें पाछिली बात||
(ii) धरती की-सी रीत है, सीत घाम औ मेह।
जैसी परे सो सहि रहे, त्यों रहीम यह देह||
(2.) रहीम ने क्वार के मास में गरजने वाले बादलों की तुलना ऐसे निर्धन व्यक्तियों से क्यों की है, जो पहले कभी धनी थे और अब बीती बातों को बताकर दूसरों को प्रभावित करना चाहते हैं? दोहे के आधार पर आप सावन के बरसने और गरजने वाले बादलों के विषय में क्या कहना चाहेंगे?
उत्तर: आश्विन(क्वार) के महीने में आसमान में जो बादल रहते हैं वें जितना गरजते हैं, उतना बरसते नही है। कवि द्वारा इन पंक्तियों में उन व्यक्तियों की तुलना गरजते हुये बादलों से की गई है जो पहले धनी थे किन्तु आज वो निर्धन हैं परंतु फिर भी आज वें अपने मुख से घमंड युक्त पुरानी बातें करते हैं।
दोहों से आगे
(1.) नीचे दिए गए दोहों में बताई गई सच्चाइयों को यदि हम अपने जीवन में उतार लें तो उनके क्या लाभ होंगे? सोचिए और लिखिए।
(क) तरुवर फल….सचहिं सुजान।।
(ख) धरती की-सी. ..यह देह।।
उत्तर:
(क) इस दोहें के द्वारा रहीम कहना चाहते है कि जैसे सरोवर अपना पानी नही पीता है और वृक्ष अपना फल नहीं खाता है, उसी तरह सज्जन व्यक्ति द्वारा एकत्रित किया गया धन अपने लाभ के लिए नही बल्कि दुसरो के भलाई के लिए खर्च होता है।
(ख) इस दोहे से रहीम हमें धरती के जैसे सहनशील होने के उपदेश दे रहे है। कवि कहते हैं कि अगर हम सच को स्वीकार कर लें ,तो हम जीवन की सुख – दुख की स्तिथि में एक समान व्यवहार कर पाएंगे।
भाषा की बात
(1.) निम्नलिखित शब्दों के प्रचलित हिंदी रूप लिखिए
(जैसे-परे-पड़े रे, ड़े) बिपति – बादर
मछरी – सीत
उत्तर:
बिपति – विपत्ति
बादर – बादल
मछरी – मछली
सीत- शीत
(2.) नीचे दिए उदाहरण पढ़िए।
(क) बनत बहुत बहु रीत।
(ख) जाल परे जल जात बहि।
उपर्युक्त उदाहरणों की पहली पंक्ति में ‘ब’ का प्रयोग कई बार किया गया है और दूसरी में ‘ज’ का प्रयोग। इस प्रकार बार-बार एक ध्वनि के आने से भाषा की सुंदरता बढ़ जाती है। वाक्य रचना की इस विशेषता के अन्य उदाहरण खोजकर लिखिए।
उत्तर:
(1) चंदू के चाचू ने चांदी के चम्मच से चंदू को खिलाया ।(यहाँ ‘च’ शब्द का इस्तेमाल बार-बार किया गया है)
(2) मुदित महिपति मंदिर आए।(यहाँ ‘म’ शब्द का इस्तेमाल बार-बार किया गया है)
(3) तरनि तनूजा तट तमाल तरुवर बहु छाए( यहाँ ‘त’ शब्द का इस्तेमाल बारबार किया गया है)
(4) हमारे हरि हारिल की लकरी(यहाँ ‘ह’ शब्द का इस्तेमाल बार-बार किया गया है)
(5) रघुपति राघव राजा राम (यहाँ र’शब्द का इस्तेमाल बार-बार किया गया है)
For Telugu reference:
ప్రకటనః జల్ పరే జల్ జాట్ బహి, తాజీ మీనన్ కో మోహ్ (జల్ పరీ జల్ జాతా భీ, తాజీ మీన్ కో మోహ్)-మంచి సమయాల్లో సహాయకరంగా కనిపించే వారు ఇబ్బందులను ఎదుర్కొన్నప్పుడు అదృశ్యమవుతారు.
ఉదాహరణలుః రహీమ్ మచారీ నీర్ కో, తౌన్ ఛాందీ చోహ్ (రహీమ్ మఛ్లీ నీర్ కో, తౌన్ ఛుయాతి ఛోహ్)-ఒక చేప నిస్సార నీటిని (పొడి కాలంలో) తాకకుండా నివారించినట్లుగా నిజమైన స్నేహితులు కష్టాల సమయంలో దూరంగా ఉన్నట్లు అనిపించవచ్చు.
జంట 2:
ప్రకటనః కహి రహీమ్ సంపతి సేజీ, బనాత్ బహుత్ బహు రిట్ (ఖి రహీమ్ సంపతి సాగే, బనవత్ భూత్ భూత్) – నిజమైన స్నేహితులు ఆర్థిక కష్టాల సమయంలో బయటపడతారు, శ్రేయస్సు కాదు. (1.) ఈ క్రింద ఇవ్వబడిన ద్విపదలలో పేర్కొన్న సత్యాలను మన జీవితాల్లో అవలంబిస్తే మనకు కలిగే ప్రయోజనాలు ఏమిటి? ఆలోచించి రాయండి.
(ఎ) చెట్టు పండ్లు… నిజంగా తెలివైనవి.
ప్రయోజనంః నిస్వార్థత మరియు ఔదార్యాన్ని ప్రోత్సహిస్తుందిః ఒక చెట్టు ఇతరులు ఆనందించడానికి దాని ఫలాలను అందించే విధంగానే, ఈ ద్విపది మనల్ని నిస్వార్థంగా ఉండటానికి మరియు మన వనరులను ఇతరుల ప్రయోజనం కోసం ఉపయోగించమని ప్రోత్సహిస్తుంది.
(బి) భూమి వలె… ఈ శరీరం…
ప్రయోజనంః అంగీకారం మరియు స్థితిస్థాపకతను ప్రోత్సహిస్తుందిః భూమి మండుతున్న వేడి నుండి గడ్డకట్టే చలి వరకు అన్ని రకాల వాతావరణాలను భరిస్తుంది. అదేవిధంగా, ఈ ద్విపది జీవితం మన దారిలో పడే మంచి మరియు చెడు రెండింటినీ అంగీకరించాలని మరియు సవాళ్లను ఎదుర్కోవటానికి స్థితిస్థాపకతను పెంపొందించుకోవాలని గుర్తు చేస్తుంది.
జవాబుః
(ఎ) ఈ ద్విపద ద్వారా, ఒక సరస్సు తన సొంత నీటిని త్రాగదు మరియు ఒక చెట్టు తన ఫలాలను తినదు, అదేవిధంగా ఒక పెద్దమనిషి సేకరించిన సంపద తన సొంత ప్రయోజనం కోసం కాకుండా ఇతరుల సంక్షేమం కోసం ఖర్చు చేయబడుతుందని రహీమ్ చెప్పాలనుకుంటున్నాడు.
(బి) ఈ ద్విపద ద్వారా, భూమి వలె సహనంతో ఉండాలని రహీమ్ మనకు బోధిస్తున్నాడు. మనం సత్యాన్ని అంగీకరిస్తే, జీవితంలో ఆనందం మరియు దుఃఖం యొక్క పరిస్థితులలో సమానంగా ప్రవర్తించగలుగుతామని కవి చెప్పారు.
విపత్తుః ఆపదా (ఆపదా)-ఇది హిందీలో “విపత్తు” అని చెప్పడానికి మరింత సాధారణ మరియు అధికారిక మార్గం.
చేపలుః మఛ్లీ (మఛ్లీ)-ఇది హిందీలో “చేప” అనే పదానికి అత్యంత సాధారణ పదం.
కోల్డ్ః థాండ్ (తాండ్)-ఇది హిందీలో “కోల్డ్” కు అత్యంత సాధారణ పదం.
Once upon a time, some traders went out into the desert to sell their wares. There are also some sheep and goats. They could not complete their journey because of the summer. So they traveled at night. Their leader went ahead as a guide. They all followed him. They lost their way because of the darkness. Early in the morning they arrived at the place where they had started the journey, so they were all very sad.
They didn’t even have drinking water. Everyone cheered for their leader. The leader thought. We must face the danger with courage. Suddenly, his eyes fell on a tree. He thought there must be water there. So, with the help of some people, he went there. After a long search, they found a stone. Seeing this, everyone began to blame their leader. Then the leader said, “Friends, we should not stop our efforts in the middle. Let’s break the stone. I said that. A young man broke the stone with a hammer. As soon as the stone fell, the water rose. Everyone was delighted to see this. They all continued their journey. Success comes with determination.
Moral: Success can certainly be achieved with a strong will.
For Hindi reference:
एक बार की बात है, कुछ व्यापारी अपना माल बेचने के लिए रेगिस्तान में गए थे। कुछ भेड़ और बकरियाँ भी हैं। गर्मी के कारण वे अपनी यात्रा पूरी नहीं कर सके। इसलिए वे रात में यात्रा करते थे। उनके नेता एक मार्गदर्शक के रूप में आगे बढ़े। सबने उसका पीछा किया। अंधेरा होने के कारण वे रास्ता भटक गए। सुबह जल्दी वे उस स्थान पर पहुँचे जहाँ उन्होंने यात्रा शुरू की थी, इसलिए वे सभी बहुत दुखी थे।
उनके पास पीने का पानी भी नहीं था। सब अपने नेता के लिए जयजयकार कर रहे थे। नेता ने सोचा। हमें साहस के साथ खतरे का सामना करना चाहिए। अचानक उसकी आँखें एक पेड़ पर गिर गईं। उसने सोचा कि वहाँ पानी होना चाहिए। इसलिए कुछ लोगों की मदद से वह वहां गए। काफी खोजबीन के बाद उन्हें एक पत्थर मिला। यह देखकर हर कोई अपने नेता को दोष देने लगा। तब नेता ने कहा, “दोस्तों, हमें बीच में अपने प्रयासों को नहीं रोकना चाहिए। चलो पत्थर तोड़ते हैं। मैंने ऐसा कहा था। एक युवक ने हथौड़े से पत्थर तोड़ दिया। जैसे ही पत्थर गिरा, पानी चढ़ गया। यह देखकर सभी खुश हो गए। सब अपनी अपनी यात्रा पर निकल पड़े। सफलता दृढ़ संकल्प के साथ आती है।
नैतिकः सफलता निश्चित रूप से दृढ़ इच्छाशक्ति से प्राप्त की जा सकती है।